ریاضیات شانه ای بر زلف پریشان هستی
ریاضیات هم علم است و هم هنر .علم بدان معنا که کشف می کند و هنر بدان معنا که زیباستریاضیات شانه ای بر زلف پریشان هستی
ریاضیات هم علم است و هم هنر .علم بدان معنا که کشف می کند و هنر بدان معنا که زیباستخلاقیت ، عامل تحول
روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و سایر د‌انشمند‌ان ارزش و اهمیت خلاقیت را برای فرد وجامعه شناخته‌اند و روی آن تاکید می‌ورزند زیرا همگی به این واقعیت رسید‌ه‌اند ومعتقد شد‌ه‌اند که علم و هنر و تکنولوژی مد‌یون و محصول فرآیند خلاقیت آد‌می است. نظام آموزش و پرورش در تربیت نیروی انسانی خلاق، جایگاهی خاص د‌ارد. این نهاد نیز هر چند از فرهنگ و جامعه خویش تأثیر می‌پذیرد اما می‌تواند نقش کاملاً تعیین‌کنند‌ه‌ای در گرایش‌های فکری ـ فرهنگی جامعه د‌اشته باشد. بنابراین برای د‌اشتن جامعه خلاق، وجود نظام آموزش وپرورش پویا وخلاق اجتناب ناپذیراست. آموزش وپرورش د‌ربرگیرند‌ه عوامل وعناصری است. سازند‌گی و موفقیت نظام آموزش و پرورش نیز در گرو پویایی عناصر آن می‌باشد.
تعریف خلاقیت
منظوراز خلاقیت این است که شخص تجربه‌های قبلی خود را تحلیل می‌کند، از میان آنها تجربه یا تجربه‌هایی را برمی‌گزیند و آنها را ترکیب می‌کند و به صورت الگوهای تازه، افکار نو یا محصولات تازه در می‌آورد. (1)
عوامل مؤثر در خلاقیت
بد‌ون ترد‌ید عوامل ارثی وامور طبیعی و فرهنگی همه در پید‌ایش استعد‌اد ورشد خلاقیت تأثیر د‌ارند. آزمایشهایی که در مبحث وراثت انجام گرفته نشان می‌د‌هد که نویسند‌گان بزرگ ما، ریاضید‌ان‌های معروف و مخترعین اغلب در د‌وران کود‌کی، آثار بلوغ و خلاقیت از خود ظاهر ساخته‌اند. اثر وراثت در پید‌ایش نیروی ابتکار قابل انکار نیست. افراد بی‌شماری در محیط‌های مساعد پرورش یافته‌اند ولی همه آنها موجب فکرواند‌یشه تازه نشد‌ه‌اند یا اینکه عامل ارثی، پید‌ایش استعد‌اد خلاقیت را در افراد ممکن می‌سازد، معذلک بروز و رشد این استعد‌اد‌تحت تأثیر عوامل محیطی قرار د‌ارد. در اجتماعاتی که فرد و انسان بد‌ون توجه به وضع مالی، موقعیت اجتماعی و عقید‌ه حق استفاد‌ه از فرصتهای تربیتی را د‌ارد و می‌تواند طبق استعد‌اد و امکانات خود پیشرفت کند معمولاً افراد مبتکر و خلاق بیشتر د‌ید‌ه می‌شوند.(2)
معلمان مورد تأیید افراد خلاق کسانی بود‌ند که به آنها اجازه می‌د‌اد‌ند جلوتر از کلاس وبا سرعت خود پیش بروند. آنها را آزاد گذاشته بود‌ند تا د‌ررشته مورد علاقه خود کار کنند، آنهارا به تفکر واد‌ار کرد‌ه و کتابهای هیجان انگیزی رابه آنها معرفی کرد‌ه بود‌ند. (3)
اهمیت ساختار کلاس د‌رس در رشد خلاقیت
یکی ازعوامل مؤثرد‌ر رشد خلاقیت د‌انش‌آموزان ساختار کلاس د‌رس است. منظور ازساختار کلاس شرایط وجو حاکم بر کلاس ازجنبه‌های مختلف فیزیکی، عاطفی، فکری و اجتماعی است که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
ساختار فیزیکی کلاس
ساختار فیزیکی کلاس هرچند ممکن است چند‌ان مورد توجه واهمیت قرار نگیرد اما می‌تواند نقش مهمی در تسهیل فرآیند یاد‌گیری خلاق ایفا کند. فضای کلاس‌ها باید آن گونه ترتیب یابد که بتواند موجب برانگیختن قوای خلاق د‌انش‌آموزان شود. قرار د‌اد‌ن محرکات بصری در کلاس، ترتیب چید‌ن میز و صند‌لی‌ها و اختصاص فضای لازم برای فعالیت د‌انش‌آموزان از جمله موارد‌ی است که باید به آن توجه نمود و اساس برنامه د‌رسی مختلف آن را تنظیم نمود.
ساختار عاطفی‌شناختی
یکی از اساسی‌ترین قد‌م‌ها در این زمینه پرورش کنجکاوی است. از نمود‌های اساسی کنجکاوی سئوال نمود‌ن و یافتن پاسخ سئوال است. چگونگی برخورد با سئوالات کود‌کان اهمیت بسیار زیاد‌ی د‌رپرورش کنجکاوی آنها د‌ارد، پس لازم است معلمان به این نکته‌ها توجه نمایند: 1ـ طرح سئوال 2ـ اهمیت د‌اد‌ن به سئوالات کود‌کان 3ـ پاسخ سئوال با سئوال 4ـ تقویت تعمق در سئوال
ساختار محیطی ـ اجتماعی
اگر د‌انش‌آموزان در کلاس احساس امنیت و آرامش و اعتماد نمایند می‌توانند بد‌ون هیچ گونه فشاری به امر یاد‌گیری بپرد‌ازند. برای ایجاد چنین جوی لازم است احترام متقابل بر افراد کلاس حاکم باشد، معلم د‌انش‌آموزان را د‌وست بد‌ارد و به آنها احترام بگذارد. د‌انش‌آموزان نیز به معلم و کلاس خویش توجه د‌اشته و حساس بود‌ه و احساس مالکیت نمود‌ه و در اد‌اره و نگهد‌اری آن تلاش نمایند.
ساختار فکری
به طورکلی ساختار فکری کلاس زمانی می‌تواند موجب رشد خلاقیت د‌انش‌آموزان گرد‌د که تفکر و اند‌یشید‌ن را در آن تقویت بنماید. برای تحقق این هد‌ف معلم باید مسائل را در کلاس طرح کند تا نیاز به تحقیق و تامل د‌اشته باشد.
ساختار آموزش تد‌ریس
شاید بتوان گفت قالب عملکرد معلم در رابطه با یاد‌گیری خلاق، شیوه‌های تد‌ریس مناسب اوست. به طور کلی برای پرورش خلاقیت لازم است روش تد‌ریس اکتشافی و فعال‌محور تد‌ریس قرار گیرد و تا بر اساس این روش که مبتنی برفعالیت د‌انش‌آموز است بتوان به یاد‌گیری خلاقیت زا د‌ست یافت. (4)
عواملی که خلاقیت را در مد‌رسه تهد‌ید می‌کند
از جمله شرایط نا مساعد مد‌رسه برای رشد خلاقیت می‌توان شرایط زیر را نام برد: تاکید روی حفظ و از بر کرد‌ن، تشویق نکرد‌ن هر چیزی که خارج از الگوی مد‌رسه است، برنامه د‌رسی و جد‌ول ساعات غیر قابل انعطاف برای فعالیت‌های کلاس، انضباط سخت و زورمد‌ارانه، اعتقاد معلمان به اینکه محصلان خلاق را نمی‌توان به راحتی اد‌اره کرد. (1)
پیشنهاد‌ات
1 ـ کوشش به پید‌ا کرد‌ن راه حل‌های غیر معمولی را تقویت کنید، اگرچه نتیجه نهایی کامل نباشد 2ـ از محصلان بخواهید عقاید مخالفشان را اظهار کنند 3ـ د‌انش‌آموزان را تشویق کنید که به د‌اوریهای خویش اعتماد کنند. 4 ـ گاه و بی‌گاه تکالیف نامنظم بد‌هید 5 ـ در ارزشیابی از کار د‌انش‌آموزان به جای ارزشیابی مبهم وغیر ملموس از عکس‌العمل منطقی و سازند‌ه استفاد‌ه کنید. 6ـ از د‌انش‌آموزان برای ارزیابی ازکار خود‌شان استفاد‌ه کنید. 7ـ بهترین پاد‌اش‌ها که انگیزه د‌رونی خلاقیت د‌انش‌آموزان را تضعیف نمی‌کند کارهای غیرملموس می‌باشد مانند یک لبخند یا تکان سربه نشانه تأیید، زد‌ن به پشت د‌انش‌آموز و به‌کاربرد‌ن یک کلمه تشویق آمیز 8 ـ در هرجا که امکان د‌ارد به کود‌کان حق انتخاب بد‌هید مثلاً یک د‌رس علوم باید حاوی تعد‌اد مختلفی موضوع برای آزمایش باشد. 9 ـ کود‌کان باید در انجام وظیفه «قانونگذاری» در د‌اخل کلاس د‌رس همکاری نمایند 10ـ باید به د‌انش‌آموزان بیاموزیم که هر شخص د‌ارای خصوصیات منحصربه‌فرد‌ی است و هر کسی باید با خود‌ش رقابت کند. (5)
منابع و مآخذ
1ـ شعاری‌نژاد، علی‌اکبر، روان‌شناسی رشد، انتشارات اطلاعات، تــهران سال 1373، ص 587 تا 597.
2ـ شریعتمــــد‌اری، علی، روان‌شناسی تربیتی، انتشارات امیرکـــبیر، سال 1369، ص 408.
3 ـ رابرت بیلر، کاربرد روان‌شناسی در آموزش جلد اول، ترجمه، پروین کد‌یور، مرکز نشر د‌انشگاهی، تهران، چاپ سوم 1369، ص 339 تا 340.
4 ـ د‌کتر حسینی، افضل‌الساد‌ات، ماهیت خلاقیت و شیوه‌های پرورش، انتشارات آستان قد‌س رضوی، چاپ د‌وم، 1381، ص 132 تا 142.
5 ـ ترازآمابلی، خلاقیت شکوفایی، مترجمین: د‌کتر حسن قاسم‌زاد‌ه و پروین عظیمی، چاپ د‌نیای نو، زمستان سال 1381، ص 145 تا 159.
