امروزه آموزش و پرورش رسمی در پی آمادگی برای زندگی آینده از طریق یادگیری مفید و مؤثر است وکلا" تدریس عبارتست از:
تعامل یا رفتار متقابل معلم و دانش آموز بر اساس طرح منظم و هدفدار برای ایجاد تغییرات مطلوب و تسهیل یادگیری فرد و شناخت او از جهان است.
و تدریس خوب : تدریسی است که به خوب یاد گرفتن فراگیران کمک کند. در این فرایند یادگیرنده باید فعال باشد. به بحث بپردازد،مسائل را حل کند و با استفاده از راهنمایی های معلم به کسب تجربه بپردازد.
معلمان در حالی که به شاگردان در کسب اطلاعات ، مهارتها، راههای تفکرو ابراز نظرات خود کمک می کنند، باید به آنان نحوه ی یادگیری را نیز درس دهند.......
چگونگی انجام تدریس اثر بسیاری بر توانایی شاگردان برای آموزش خودشان دارد . معلمان موفق تنها ارائه دهندگان مطالب نیستند بلکه آنان شاگردان خود را به تکالیف شناختی و اجتماعی وادار می نمایند و به آنان چگونگی کسب، ذخیره سازی و پردازش اطلاعات را می آموزند تا چگونگی فراگیری را یاد بگیرند و منابع را به طور مؤثر به کار ببرند.لذا نقش عمده تدریس ،خلق یادگیرندگان فعال ، خلاق و قدرتمند است. توصیه هایی برای داشتن یک تدریس موفق و رضایت بخش ۱- با توکل به خدا و نام خدا کلاس را شروع کنیم. ۲- اخلاص در عمل تدریس و تقوا را رعایت کنیم. ۳- زمان هر جلسه تدریس را در نظر داشته باشیم تا با کمی یا زیادی وقت مواجه نشویم. ۴- وقت کلاس را به مطالب بیهوده و کم فایده صرف نکنیم. ۵- سعی کنیم ساعت تدریس را تغییر ندهیم. ۶- به هنگام تدریس، نشاط روحی و عاطفی خود را حفظ کنیم. ۷- با خوشرویی تدریس کرده و همواره چهره بشّاشی داشته باشیم. ۸- احساسات و عواطف دانش آموزان را جریحه دار نکنیم. ۹- تلاش کنیم فضایی عاطفی بوجود آوریم. ۱۰- سعه ی صدر داشته باشیم و از فضل فروشی بپرهیزیم. ۱۱- وفای به عهد، خوش قولی و تواضع در تدریس را از یاد نبریم. ۱۲- به هنگام تدریس؛ آرامش خود را حفظ کنیم. ۱۳- از قضاوت ناصحیح نسبت به دانش آموزان پرهیز کنیم. ۱۴- اشتباهات خود را توجیه نکنیم.www.zibaweb.com 15- از علماء ،بزرگان و شخصیتهای دینی با احترام نام ببریم. ۱۶- از به کار بردن کلمات خارج از نزاکت بپرهیزیم. ۱۷- پرگوئی نکنیم، در واقع آنقدر بگوئیم که می توانیم بشنویم. ۱۸- رازدار و محرم اسرار دانش آموزان باشیم. ۱۹- از تعصب بیجا بپرهیزیم. ۲۰- از دانش آموزان توقعات بیش از اندازه نداشته باشیم. ۲۱- رسا و روان بودن کلمات و جملات را رعایت کنیم. ۲۲- از داشتن تکیه کلام پرهیز کنیم. ۲۳- در تدریس ذوق و سلیقه به کار ببریم. ۲۴- آرام و شمرده تدریس کنیم. ۲۵- ساده تدریس کنیم ؛اما عمیق. ۲۶- در املاء کلمات دقت کنیم و کلمات را صحیح روی تابلو بنگاریم. ۲۷- ذوق و استعداد دانش آموزان را شناسایی و هدایت کنیم. ۲۸- بین دانش آموزان رقابت سالم و مثبت ایجاد کنیم. ۲۹- در برخوردها عدل و انصاف را رعایت کنیم. ۳۰- به دانش آموزان توجه و نگاه یکسان داشته باشیم. ۳۱- با دانش آموزان همدردی کنیم. ۳۲- از تشویق به موقع غافل نشویم. ۳۳- سخن دانش آموزان را بی مورد قطع نکنیم. ۳۴- کارها و فعالیتهای مربوط به کلاس را بین دانش آموزان تقسیم و به آنها مسئولیت بدهیم. ۳۵- در هنگام موعظه ، خود را مخاطب اصلی قرار دهیم. ۳۶- به مقررات محیط آموزشی احترام بگذاریم. ۳۷- سعی کنیم کردار و رفتار خوبی از خود نشان دهیم. ۳۸- پیش از تدریس، شناختی اجمالی از وضعیت ، موقعیت و سطح معلومات دانش آموزان بدست آوریم. ۳۹- بیش از اندازه در کار دانش آموزان ، خود را دخالت ندهیم. ۴۰- به کار خویش ایمان داشته باشیم. ۴۱- سعی کنیم شخصیت علمی و اجتماعی خویش را پیش دانش آموزان سبک نکنیم. ۴۲-مقررات خشک و افراطی را زا کلاس دور کنیم. ۴۳- نسبت به فعالیت دانش آموزان بی تفاوت و بی توجه نباشیم. ۴۴- در تدریس از گروه گرائی و خط بازی خودداری کنیم. ۴۵- بر موضوعات درسی ، تسلط و از آن اطلاع کافی داشته باشیم. ۴۶- در افزایش آگاهیها و محتوای علمی و درسی خود بکوشیم. ۴۷- به سؤالات دانش آموزان با لحن خوب و مناسب پاسخ دهیم. ۴۸- مطالعه پیش از تدریس و آمادگی قبلی جهت تدریس داشته باشیم. ۴۹- برنامه ریزی درسی داشته باشیم. ۵۰- از ابتکار و خلاقیت در تدریس استفاده کنیم. ۵۱- از روشهای تدریس و نحوه ی به کار گیری آنها آگاه باشیم. ۵۲- به کیفیت شروع ، ادامه و پایان درس توجه داشته باشیم. ۵۳- به هنگام تدریس مطالب ، تنوع را فراموش نکنیم. ۵۴- از تجربیات درسی و تدریس دیگران استفاده کنیم.www.zibaweb.com 55- در هر درس مطالب نو وتازه ای بیان کنیم. ۵۶- سعی کنیم دانش آموزان در ارتباط با درس فعالیت عملی داشته باشند. ۵۷- دانش آموزان را نسبت به یادگیری درس تشنه کنیم. ۵۸- در صورتی که احساس خستگی در چهره دانش آموزان مشاهده کردیم، از ادامه تدریس خودداری کنیم. ۵۹- سعی کنیم همواره اشکالات تدریس خود را رفع کنیم. ۶۰- موضوع و عنوان درس را در ابتدای تدریس مشخص و بازگو کنیم. ۶۱- درس را مرحله به مرحله تدریس کرده و از شاخه به شاخه پریدن بپرهیزیم. ۶۲- بیش از اندازه ی معمول به جزوه ، کتاب و یا متن درس نگاه نکنیم. ۶۳- از طرح شبهات و اشکالات بدون جواب بپرهیزیم. ۶۴- جمع بندی درس را در انتها فراموش نکنیم. ۶۵- از داشتن لحنی یکنواخت و تن صدای ثابت بپرهیزیم. ۶۶- در هنگام تدریس ، در یک مکان ثابت توقف نکنیم. ۶۷- دقت کنیم تمرینها یا مسائل ( تکالیف) در حد توان دانش آموزان باشد. ۶۸- در هنگام تدریس از وسائل و امکانات آموزشی موجود حداکثر بهره را ببریم. ۶۹- در هنگام تدریس حتی الامکان از مثال استفاده کنیم. ۷۰- خلاصه ی درس را در انتهای تدریس بازگو و از دانش آموزان نیز بخواهیم. ۷۱- ظاهری آراسته و منظم داشته باشیم و در نظر بگیریم که زیبایی ، سادگی است . ۷۲- در کارهایمان نظم داشته باشیم تا الگوئی مناسب برای دانش آموزان باشیم. ۷۳- نتایج ازمونها را بررسی کنیم تا نقاط ضعف و قوت را بیابیم. ۷۴- در هنگام خشم، بر احساسات و عواطف خود غلبه کنیم. ۷۵- در تمام کارهای خود ، قاطعیت و برش داشته باشیم. ۷۶- دانش آموزان را در بالا رفتن از نردبان علم و دانش یاری کنیم. ۷۷- در هنگام تدریس سعی کنیم تمام توجه دانش آموزان را به خود جلب کنیم. ۷۸- فرصت انتقاد از خود را به دانش آموزان بدهیم.www.zibaweb.com 79- از اینکه نسبت به پاسخگوئی به برخی از سؤالات قادر نیستیم ، هراس به خود راه ندهیم و به راحتی اقرار کنیم که پاسخ آن را نمی دانیم. ۸۰- تجارب تازه خود را در اختیار دانش آموزان قرار دهیم و به یاد داشته باشیم که معلم هنرمند کسی است که با ایجاد شرایط و موقعیتهای مناسب آموزشی ، خود کمتر تدریس می کند ، ولی دانش آموزان بیشتر یاد می گیرند. مأخذ : ابراهیم هاشم لو ، ماهنامه فرهنگ و تعاون ، شماره 7 |